එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ (UNHRC) 53 වැනි සැසියට එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික රටවල් විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ විශ්ව කාලාන්තර සමාලෝචනය (UPR) ඔස්සේ ඉදිරිපත් කළ ප්‍රධාන නිර්දේශ ශ්‍රී ලංකාව
විසින් ප්‍රතික්ෂේප කර තිබේ.
විශ්වසනීය සංක්‍රාන්තික යුක්තිය සහ සංහිඳියාව, වගවීම, කවුන්සිලයේ නිර්දේශ ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ දණ්ඩමුක්තිය භුක්ති විඳීමේ සංස්කෘතිය අවසන් කිරීම මෙම නිර්දේශ අතර විය. ශ්‍රී ලංකා රජයේ ප්‍රතිචාරය ජුලි 10 වැනිදා UNHRC හිදී සාකච්ඡා කිරීමට නියමිත ය. ශ්‍රී ලංකාව පිලිබඳ UPR ක්‍රියාවලිය මෙහෙයවූයේ ඇල්ජීරියාව, එක්සත් රාජධානිය සහ කටාර් යන තුන්කට්ටුව විසිනි.
UPR යනු, මානව හිමිකම් පිලිබඳ වගකීම් සහ බැඳීම් ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික රටවල් විසින් යහ පුරුදු අනුගමනය කිරීමට සහ ස්වේච්ඡාවෙන් පිළිගෙන ඇති මානව හිමිකම් පිලිබඳ වගකීම් දේශීයව ඉටුකිරීම සඳහා සහයෝගී ප්‍රවේශයක් ඇතිකරගැනීමට පහසුකම් සලසන ප්‍රයෝජනවත් ස්වේච්ඡා සම-සමාලෝචන ක්‍රියාවලියක් බව ශ්‍රී ලංකාව පිළිගෙන ඇත.
මින් බොහොමයක් නිර්දේශ ස්වභාවයෙන්ම හුදෙක්ම නිලවශයෙන් ඉදිරිපත්වන ඒවා වන අතර, මානව හිමිකම්වලට සහ වගවීමට අදාළ වැදගත් නිර්දේශ රනිල් වික්‍රමසිංහ නායකත්වය දරන රජය විසින් සෘජුවම ප්‍රතික්ෂේප කර තිබේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ අසල්වැසි ඉන්දියාව විසින් ඉදිරිපත් කර තිබූ නිර්දේශය සිදුවුයේ නැතැයි කියන යුද අපරාධ සඳහා වගවීම පිලිබඳ අවධානය යොමු නොකරයි. කෙසේ නමුත්, "දෙමළ භාෂාව කතා කරන පුරවැසියන් ඇතුළුව සියලුම පුරවැසියන්ගේ මූලික නිදහස් සහ මානව හිමිකම් පූර්ණ වශයෙන් ආරක්ෂා කිරීම තහවුරු කිරීම සඳහා අවශ්‍ය පියවර ගැනීම නොනවත්වා සිදුකළ යුතු" බවට කර තිබූ එම නිර්දේශය ශ්‍රී ලංකාව විසින් පිළිගෙන තිබුණේ අර්ධ වශයෙනි.
මානව හිමිකම් සම්බන්ධයෙන් වඩාත් දැඩි පියවර ගත යුතු බව බහුතරයක් බටහිර ජාතීන් පැවසූ අතර, ඔස්ට්‍රේලියාව, නෙදර්ලන්තය, ජර්මනිය, නෝර්වේ, නවසීලන්තය සහ ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් එවැනි දැඩි පියවර ගත යුතු බවට ඉදිරිපත් කළ නිර්දේශ ශ්‍රී ලංකාව විසින් සෘජුවම ප්‍රතික්ෂේප කර තිබේ.
ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් ඉදිරිපත් කර තිබුණු නිර්දේශයෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ දණ්ඩමුක්තිය භුක්ති විඳීමේ සංස්කෘතිය අවසන් කළ යුතු බවයි.
"ආරක්ෂක අංශ සහ රාජ්‍ය නිලධාරීන් ඇතුළු වගකිව යුතු පාර්ශවවලට එරෙහිව පියවර ගැනීම සහ මානව හිමිකම් කවුන්සිල යෝජනා යටතේ ඉදිරිපත් කර ඇති වගකීම් ක්‍රියාත්මක කිරීම හරහා මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම්, අපචාර සහ වදහිංසා, විශේෂයෙන්ම සුළු ජාතීන් සහ සුළු ආගමික කණ්ඩායම්වලට එරෙහිව සිදුවූ ඒවා, සම්බන්ධයෙන් පවතින දණ්ඩමුක්තිය භුක්ති විඳීම අවසන් කරන්න."
ආර්ථික අපරාධ
ඔස්ට්‍රේලියාව, නෝර්වේ, නෙදර්ලන්තය සහ නවසීලන්තය විසින් ඉල්ලා සිටිනු ලැබුවේ, මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීම් සම්බන්ධයෙන් දණ්ඩමුක්තිය භුක්ති විඳීම සහ ආර්ථික අපරාධ ඇතුළු අර්බුදයට බලපෑ සැඟවුණු හේතුන් සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමට ශ්‍රී ලංකා රජය යොමු කරන ලෙස වූ UNHRCහි 51/1 යෝජනාව මුළුමනින්ම ක්‍රියාත්මක කරන ලෙසයි.
මානව හිමිකම් සහ සංහිඳියාව ප්‍රවර්ධනය කරන ජාතික සංවාදයක් ආරම්භ කරන ලෙසත්, අතීතයේ සිදුවූ උල්ලංඝනය කිරීම් නැවත සිදුවීම වැළක්වීමට අවශ්‍ය ගැඹුරු ආයතනික සහ ආරක්ෂක අංශ ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කරන ලෙසත්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් පිලිබඳ මහ කොමසාරිස් නව රජයට බලකර කියා සිටී.
සිය නිර්දේශය තුළින් ඔස්ට්‍රේලියාව කියා සිටියේ "මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ 51/1 යෝජනාවට අනුකූලව සංක්‍රාන්ති යුක්තිය සහ සංහිඳියාව සඳහා වන විශ්වසනීය යාන්ත්‍රණයක් ක්‍රියාත්මක කරන ලෙසත්, 30/1 යෝජනාව යටතේ ඇති වගකීම් නැවත අලුත් කරන ලෙසත්" ය.
ශ්‍රී ලංකාව තුළ සංහිඳියාව, වගවීම සහ මානව හිමිකම් ප්‍රවර්ධනය කිරීමට අමතරව, 51/1 යෝජනාව පමණක් නොව, 30/1 සහ 46/1 යෝජනාද ක්‍රියාත්මක කරන ලෙස නෙදර්ලන්තය නිර්දේශ කර තිබිණ.
අතුරුදන් වූ තැනැත්තන් පිලිබඳ කාර්යාලය (OMP) සහ හානිපූර්ණය සඳහා වන කාර්යාලය (OR) යන ආයතනවල කටයුතු ස්වාධීනව සිදුවීම තහවුරු කිරීම ජර්මනියේ නිර්දේශයයි.
"51/1 යෝජනාවේ නිර්දේශ පූර්ණ වශයෙන් ක්‍රියාත්මක කරන්න. එමෙන්ම, රට තුළ සංක්‍රාන්ති යුක්ති ක්‍රියාවලියක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට පියවර ගන්න," යනුවෙන් නෝර්වේ සිය නිර්දේශ තුළින් පවසන ලදී.
නවසීලන්තය ශ්‍රී ලංකාවට නිර්දේශ කළේ "51/1 යෝජනාවට අනුව කටයුතු කරමින් අර්ථාන්විත ආකාරයකින් පශ්චාත් යුද සංහිඳියාව, දේශීය වගවීම සහ මානව හිමිකම් ප්‍රවර්ධනය කරන ලෙසත්" ය.
අතුරුදහන් 159 ක්
වගවීම සහ OMPහි භූමිකාව සහතික කිරීම පිලිබඳ UNHRC හි නියෝජ්‍ය මහ කොමසාරිස් නාඩා අල් නෂීඩ්ගේ වාචික වාර්තාව සම්බන්ධයෙන් පිළිතුරු ලබාදෙමින් ශ්‍රී ලංකාව පැවසුවේ, බලහත්කාරයෙන් සිදුකරන අතුරුදන් කිරීම් පිලිබඳ එක්සත් ජාතීන්ගේ ක්‍රියාකාරී කමිටුව (WGEID) සිය අවධානයට යොමුකළ සිද්ධීන් 159කට පසුගිය අවුරුදු 2 තුළ ප්‍රතිචාර දක්වා ඇති බවයි. කෙසේනමුත්, OMPට වාර්තා වූ සිද්ධීන් දහස් ගණනකට රජය ප්‍රතිචාර දක්වා නොමැති අතර, යටත් වූ, භාරදුන්, හෝ අතුරුදන් වූ එකදු පුද්ගලයකු හෝ සොයාගෙනද නොමැත.
"අතුරුදන්වීමක් සම්බන්ධයෙන් පොලිසියට වාර්තා වන ඕනෑම චෝදනාවක් නිසි පරීක්ෂණවලට ලක්කරන අතර, එවැනි සිද්ධීන් පිලිබන්ධ තොරතුරු ශ්‍රී ලංකා ජාතික වාර්තාවට ඇතුළත් කොට ඇත. යුද සමයේ අවසාන කාලයට සම්බන්ධ ඒවා ඇතුළුව, වාර්තා වූ සියලුම අතුරුදහැන්වීමේ සිද්ධීන් පිලිබඳව පරීක්ෂණ ක්‍රියාත්මක කිරීමට රජය පියවර ගෙන ඇත," යන්න රජයේ ප්‍රතිචාරය විය.
යුද්ධය අතරතුරදී සහ ඉන් පසු රාජ්‍ය ආරක්ෂක අංශවලට භාරදීමෙන් පසු අතුරුදන් වූ වින්දිතයන් පිලිබඳ පැමිණිලි සම්න්බන්ධයෙන් ප්‍රමාණවත් පරීක්ෂණ සිදුනොවුණු අතර, ඔවුන්ගෙන් කිසිවෙක් සොයාගත්තේ හෝ ඔවුන්ගේ පවුල්වලට පිළිගත හැකි පිළිතුරක් ලැබුණේ හෝ නැත.
යුද්ධයෙන් බැට කෑ දෙමළ වැසියන් දීර්ඝ කාලයක් පුරා ඉල්ලා සිටි අයුරින් ජාත්‍යන්තර සහභාගීත්වයද ඇතුළුව සංක්‍රාන්ති යුක්තිය පිලිබඳ යාන්ත්‍රණයක් ඇති කිරීම වෙනුවට, සත්‍ය සහ සංහිඳියාව පිලිබඳ වන කොමිසමක් (TRC) ඇතිකරන බව රජය ප්‍රකාශයට පත්කොට ඇත.
බලහත්කාරයෙන් අතුරුදහන් කළ සිය සමීපතමයන් සොයන වියපත් මවුවරුන් ඇතුළු කාන්තාවන් විසින් මෙහෙයවන ශ්‍රී ලංකාවේ දීර්ඝතම අඛණ්ඩ උද්ඝෝෂණය මේ වන විට දින 2,300ක් පසුකොට තිබේ.
රාජ්‍ය ආරක්ෂක අංශ ප්‍රධාන සැකකරුවන්ව සිටින බැවින්, යුද අපරාධ චෝදනා පිලිබඳ පරීක්ෂණ ක්‍රියාත්මක කිරීමට ශ්‍රී ලංකා රජයට දේශපාලනික උවමනාවක් නොමැති බව මානව හිමිකම් ක්‍රියාකාරීන් පෙන්වා දේ.
